Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα

[socrates]

Δεν έχω εγκύψει λεπτομερώς, και το " cantometrics project" του Λόμαξ το αγνοούσα.
Κοίταξα λίγο στο διαδίκτυο και είδα ότι είχε «ψωμί» το πράγμα, παρά την κριτική που υπέστη.
Βρήκα και αυτό και μου φάνηκε καλό:
http://www.sorana.co/blog/2015/10/24/ca ... song-style

Ναι, πολύ ενδιαφέρον από την άποψη ότι παρουσιάζει τις κύριες κριτικές αντιδράσεις που προκάλεσε το πείραμα, αλλά και από την άποψη ότι παρ' όλο που η μέθοδος του Λόμαξ μπορεί ιστορικά να ειδωθεί σαν "προκατειλημμένη" στις μέρες μας, τίποτα δεν σταματά την έρευνα να οριοθετήσει νέα δεδομένα, "άλλες σχετικότερες παραμέτρους" στα επί μέρους πολιτισμικά πλαίσια κάθε κουλτούρας, για επαναπροσδιορισμό της μεθόδου και καλύτερο πειραματισμό. Εδώ η σημερινή διαθέσιμη ψηφιακή τεχνολογία είναι ένα μεγάλο αβαντάζ που δεν υπήρχε στις μέρες του Λόμαξ, και πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπ' όψιν.

Ελπίζω πως μπορεί να γίνει, τουλάχιστον.

[Για το Ανικανοποίητο.....]

Ευχαριστούμε για τα ανεβάσματα σου αεροκωπηλάτης.
Πάντα διδακτικά όπως και τα σχόλια σας με τον καλό φίλο socrates.

Καλή συνέχεια!!!

[Νίκος Α. Πολίτης]

Με τα κενά βιβλιογραφίας που υπάρχουν στην Ελλάδα στο συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο, εγώ το βρήκα πολύ χρήσιμο και ευπρόσδεκτο.

Χρήσιμο το βρήκα κι εγώ βέβαια, κανένα από τα άρθρα που μετέφρασαν και δημοσίευσαν οι επιμελήτριες δεν ήταν για πέταμα, μπορώ να πώ ότι όλα ήταν “ένα κι ένα”. Όμως, πράγματι, για π.χ. εμένα που δεν μπόρεσα να σπουδάσω Εθνομουσικολογία, το κενό παρέμεινε: δεν έχω βρει ως σήμερα κάποιο βιβλίο (δεν είναι απαραίτητο να είναι στα Ελληνικά) που να με πείσει ότι αξίζει να το διαβάσω. Και είχα παρακολουθήσει και μία σειρά διαλέξεων του κ. Λιάβα το Γενάρη, όπου μας έφερε και ξεφυλλίσαμε ολόκληρη τη δική του σχετική βιβλιοθήκη. Ε, δεν γινόταν να τα διαβάσω όλα....

[αεροκωπηλάτης]

Λυπάμαι, αν και μου ηχεί κάπως παράδοξα το ότι, από τον πακτωλό της σχετικής πληροφορίας στο διαδίκτυο, δεν μπορείτε να βρείτε κάτι που να σας πείσει να το διεξέλθετε.

Να κι άλλα δύο βιβλία που μου φαίνονται αξιανάγνωστα και καθοδηγητικά για περαιτέρω διερευνήσεις:

http://sites.lib.byu.edu/musref/2011/12 ... d-edition/

https://books.google.gr/books/about/Eth ... edir_esc=y

[socrates]

Ευχαριστώ και για τα δυο links αεροκωπηλάτη, το πρώτο οπωσδήποτε είναι γενικού ενδιαφέροντος και πολύ χρήσιμο για όλους τους μουσικούς, και συμφωνώ μαζί σου ότι αρκετή από την γνώση που παλιά έπρεπε να αγοραστεί ή να γίνει αντικείμενο ακαδημαϊκής σπουδής σήμερα είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο για όλη την ανθρωπότητα με μόνο μερικά κλικ στον υπολογιστή.

Έκανα μερικές πρόσθετες σκέψεις γενικότερου ενδιαφέροντος στο έδαφος της παρούσας συζήτησης που θα ήθελα να μοιραστώ και γνωρίζοντας ότι σε πολλά μπορεί οι απόψεις να διαφέρουν δραστικά:

Όσον αφορά την Εθνομουσικολογική σπουδή σαν ακαδημαϊκό κλάδο, αυτή δυστυχώς (ή ευτυχώς) δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο μέσα στα πλαίσια μεταπτυχιακών σπουδών σε όλα τα πανεπιστήμια της Ευρώπης, από όσο ακόμα είμαι σε θέση να γνωρίζω.
Εγώ τελείωσα (φορμαλιστικά) την σπουδή της γύρω στο 1986 στο Goldsmiths College-University of London, (ήταν κάτι σαν διανοητική απόκλιση από τις κύριες σπουδές μου), αλλά σταδιακά την εγκατέλειψα σαν επιστήμη και σπουδή για χάρη της σύνθεσης και της αναλυτικής μουσικολογίας και το μόνο που με κράτησε σε επαφή μαζί της ήταν η αγάπη μου για την δική μας παραδοσιακή μουσική και το πόσο φτωχή ήταν η μουσικολογική αναλυτική έρευνα στη δεκαετία του 80 σ' αυτόν τον τομέα, όχι μόνο στην Ελλάδα , αλλά διεθνώς.
Εκείνα τα χρόνια αυτοπροσδιοριζόταν σαν η σπουδή της μουσικής εντός των δικών της πολιτισμικών πλαισίων και αξιολογήσεων ("The study of music in its cultural surroundings") και ήταν κυρίως κοινωνική ανθρωπολογία παρά μουσικολογία. Αυτό και σε συνδυασμό με ότι γινόταν στην Ελλάδα τότε, εμφάνιση της "Ρεμπετολογίας" π.χ. (τεράστιο θέμα, μέχρι και με ρεμπέτικους μεζέδες καταπιάστηκε), με αποθάρρυνε να συνεχίσω εκτεταμένα τις δικές μου έρευνες και σπουδές παρά μόνο στα πλαίσια του πόσο σχετιζόταν με την σύνθεση και την τεχνική ανάλυση κομματιών.
Στις ημέρες μας παρατηρώ πως οι νοοτροπίες έχουν αλλάξει προς το καλύτερο.
Όσον αφορά τη δική μας παράδοση, οι κοινωνικοί ανθρωπολόγοι έχουν παρουσιάσει αρκετά καλή εργασία ως τώρα, αλλά και εδώ και παντού στον πλανήτη η μουσικολογική πλευρά και η τελική συνάθροιση της με την κοινωνική απουσιάζει. (Για να δώσω ένα μικρό παράδειγμα για το τι εννοώ λέγοντας "μουσικολογική": Καταγραφή και ανάλυση κομματιών όπως την έκανε ο Bella Bartok ή ο Zoltan Kodaly π.χ).

Έτσι η Εθνομουσικολογία αυτοπροσδιορίζεται (η προσπαθεί και πάλι) στον 21 αιώνα με πολύ πλατύτερες έννοιες και διασαφήνιση περιεχομένου σαν "Η σπουδή όλης της μουσικής". (Nice try guys, but … try again!), και ερχόμαστε στον ορισμό του δεύτερου συνδέσμου που έδωσες:

"Ethnomusicology, an academic discipline founded in 1950, has been defined as the study of the music of others. This definition, at once whimsical and very nearly true, is incomplete. Many of its strongest threads have emerged because a person or a people have wanted to understand themselves, their history, and their identity."

Η πρώτη ερώτηση που μου έρχεται στο μυαλό είναι: "Who are those others?"
Είναι ο Τσιτσάνης κι' ο Μάρκος αυτοί "οι άλλοι" μέσα στη δική μας μουσική παράδοση?
Η υπόθεση έχει πιο πολύ φιλοσοφικό χαρακτήρα εδώ, σίγουρα για μένα, οποιοσδήποτε δεν ταυτίζεται με το "εγώ" είναι "ο άλλος", αλλά είναι ο Μάρκος ένας "άλλος" πολύ πιο "κοντινός" (όπως τον αντιλαμβάνεται ο σύγχρονος Έλληνας) σε σχέση με τον F. Zappa, Ravi Shankar, B.B. King, κλπ, που φαίνονται κάπως πιο μακρινοί?
Ό ίδιος παραπάνω ορισμός/σχολιασμός παραδέχεται ότι (τώρα πια που γλυτώσαμε(?) ) από τις κοινωνικές θεωρίες της δεκαετίας του Ρήγκαν και της Θάτσερ οι πιο σοβαρές συνεισφορές σ' αυτή την νέα επιστήμη έχουν γίνει από ερευνητές που τα κίνητρά τους (και τα γενικότερα ενδιαφέροντά τους) προέρχονται από ανάγκες αναζήτησης και δήλωσης μίας μουσικής πολιτισμικής ταυτότητας.

Εδώ για μένα έγκειται η οποιαδήποτε πρόοδος έχει γίνει τα τελευταία τριάντα χρόνια. Αλλά ακόμα εξακολουθώ να πιστεύω (και προκαλώ τους πάντες να με διαφωτίσουν ή να μου αποδείξουν κάτι αντίθετο) ότι η Εθνομουσικολογία τελικά δεν κάνει τίποτα περισσότερο από τη δουλειά που κάνει και η για αιώνες διασαφηνισμένη ιστορική αναλυτική μουσικολογία στον τομέα της κλασικής μουσικής, ήτοι, η σπουδή της μουσικής στα εκάστοτε πολιτισμικά της πλαίσια. Για να δώσω ένα σύντομο παράδειγμα:
Όταν κάποιος γράφει μία τεχνική ανάλυση μίας σονάτας του Μπετόβεν και κάποιος άλλος γράφει μία βιογραφία του Μπετόβεν λέγονται και οι δύο μουσικολόγοι. (Έστω ο πρώτος αναλυτικός και ο δεύτερος ιστορικός), αλλά πώς λέγεται κάποιος που γράφει μία βιογραφία του Μάρκου σε σχέση με κάποιον που συλλέγει δισκογραφικά στοιχεία, ή με κάποιον που αναλύει τις μοτιβικές δομές των τραγουδιών του Μάρκου? Εκεί αδιαλλαξία, ή στην καλλίτερη περίπτωση απλώς… μούγκα.

Μας χρειάζεται η "Εθνομουσικολογία" τελικά ή είναι η περιοχή καλυμμένη ήδη από παλαιότερες και σοβαρότερες επιστήμες? Μήπως απλά πρόκειται για μία ακόμα σπασμωδική προσπάθεια των USA (ανάλογη με αυτή που έγινε στον τομέα της σύνθεσης στην μετά-μοντέρνα περίοδο) να απαντήσει με κάτι νέο και απλουστευμένο στον ωκεανό επιστημονικών επιτευγμάτων της Ευρωπαϊκής ιστορικής μουσικολογίας?
Το γεγονός ότι ακόμα προσπαθεί να αυτοπροσδιοριστεί μετά από 70 χρόνια επίσημης ύπαρξης την κάνει να μοιάζει πολύ επικίνδυνα με την Φροϋντική-Λακανική σχολή της ψυχολογίας, που στον καιρό της υπήρξε το πιο δηλητηριώδες ιδεολογικό δόγμα του 20 αιώνα και τώρα μόλις η ανθρωπότητα έχει αρχίσει να ξυπνά και να απελευθερώνεται από αυτήν.
Επίσης είναι τεκμηριωμένο ότι από το ξεκίνημά της σαν επιστήμη υπέστη κάποια σοβαρή και μονομερή "αεροπειρατεία" από πλευράς της κοινωνικής ανθρωπολογίας που στη δεκαετία του 1950 εξυπηρετούσε σε πολλές περιπτώσεις μόνο ιμπεριαλιστικά συμφέρονται και είχε χρηματοδότηση μόνο από αυτά. Σε αυτό το ιδεολογικό κλίμα συνέχισε να αναπτύσσεται ως τις ημέρες του 80 που άρχισαν να ασχολούνται κάπως σοβαρά μαζί της και οι Ευρωπαίοι, και μέσα σ' αυτό το κλίμα δυστυχώς ήταν πολύ εύκολο να διεισδύσουν και να ευδοκιμήσουν πολλοί τσαρλατάνοι του είδους, μέχρι που φτάσαμε στο σημερινό ευτράπελο αποτέλεσμα να χρησιμοποιούμε "εξειδικευμένους" όρους με δήθεν επιστημονική βαρύτητα: Τί είναι στα αλήθεια "Ρεμπετολογία" και ποιό είναι το αντικείμενο σπουδής?

Εδώ σιωπώ γιατί (μερικές φορές) θυμώνω άσχημα. Αρκετό να αναφέρω ότι ένας τέτοιος τσαρλατάνος (που κάποτε προσπάθησε να με πείσει και προσωπικά πως οι ρεμπέτες κατάγονται από τους μεσαιωνικούς μουσουλμάνους μυστικιστές Sufi) έχει καταφέρει ήδη να πείσει αδαείς και καλοπροαίρετους ή ίσως και αδιάφορους ακαδημαϊκούς κύκλους να τον χρηματοδοτήσουν ώστε να ιδρύσει κύκλο σπουδών "Ρεμπετολογίας" στο SOAS του Λονδίνου. (Και οι αδαείς ψαρώνουν μόνο που το ακούνε: "Για κοίτα ρε παιδί μου, που οι ξένοι την ψάχνουν σοβαρά με το Ρεμπέτικο και η Ελλάδα ακόμα τίποτα!" και άλλα τέτοια φαιδρά).

Είναι καθαρό τι εννοώ λέγοντας "Hijacking" του ρεμπέτικου?
Κάτι τέτοιο γίνεται τώρα και στην Ελλάδα στην προσπάθεια να δηλώσει το ρεμπέτικο σαν ΑΠΚ - Άυλη πολιτιστική Κληρονομιά στην UNESCO?
Μπορεί στο μέλλον να δούμε και χειρότερα ευτράπελα και φαιδρά. Οψόμεθα.

Τελειώνοντας, αυτό που θέλω να επισημάνω, από όσα έχω προσέξει για μιά ζωή είναι πως οι δυτικοί ερευνητές διαθέτουν τρομερό ερευνητικό οπλοστάσιο αλλά από τους περισσότερους λείπει ένα κύριο και απαραίτητο "όπλο" για έρευνα που θα το έλεγα υπό δόκιμο όρο στα ελληνικά "μουσική διγλωσσία" ή bi-musicality όπως είναι περισσότερο γνωστό, και αυτό συνήθως δηλώνει έλλειψη ή παρουσία ακουστικών εμπειριών και επίσης έλλειψη ή παρουσία μουσικών (εκτελεστικών) ικανοτήτων. Προσεγγίζουν ακόμα την Ανατολή σαν δυτικοί. Από την άλλη μεριά οι Ανατολίτες "ιθαγενείς" ερευνητές δεν στερούνται αυτών των βασικών ιδιοτήτων, αλλά δεν διαθέτουν ούτε τα τεχνικά και οικονομικά μέσα, και σε πολλές περιπτώσεις ούτε την ορθολογιστική προσέγγιση των δυτικών.

Ελπίζω να μην κούρασα κανέναν και να έδωσα μία γενικότερη ιδέα της σημερινής κατάστασης.

[αεροκωπηλάτης]

Socrates είσαι πραγματικός χείμαρρος και τις τοποθετήσεις σου τις βρίσκω ενδιαφέρουσες και γόνιμες, αν και κατά τόπους προσωπικά θα μετρίαζα τον τόνο: π.χ. στα περί Φρόιντ και Λακάν, μπορεί να έχουν υποστεί κριτικές και επικρίσεις (όπως κάθε τι άλλωστε), αλλά θεωρώ, όσο έχω διαβάσει και παρακολουθήσει, ότι δεν είναι για πέταμα και ότι συνέβαλαν να διανοιχθούν ορίζοντες σε τόσο πολυποίκιλα πεδία, που νομίζω ότι θα τους αδικούσα (τους ιδίους και τις «σχολές» που δημιούργησαν) εάν τους διέγραφα με μια μονοκονδυλιά.

Τώρα, για την εθνομουσικολογία, όπου δεν έχω εγκύψει λεπτομερώς, το ότι -όπως λες- μετά από τόσα χρόνια ακόμα προσπαθεί να αυτοπροσδιοριστεί, εγώ το βρίσκω δείγμα υγείας και αναστοχασμού και το παρατηρούμε θα έλεγα και σε άλλες από τις λεγόμενες ανθρωπιστικές επιστήμες (κοινωνιολογία, ανθρωπολογία κλπ). Αλλά και στις «σκληρότερες» επιστήμες του θετικού πεδίου, βλέπεις ότι έχουμε κατά καιρούς αλλαγές «παραδειγμάτων», όπως πρώτος μας ενημέρωσε ο Κουν. Περαιτέρω, εάν το πεδίο ήταν «καλυμμένο», όπως λες, από άλλες συναφείς και προγενέστερες επιστήμες, θεωρώ ότι αυτό θα είχε αναδειχθεί όλα αυτά τα χρόνια και η εθνομουσικολογία θα είχε τεθεί εν τινι μέτρω στο περιθώριο: αντίθετα, εγώ παρατηρώ διαχρονικά μια γενναία παραγωγή έργου, κάτι που σηματοδοτεί ότι, έστω και αν υπάρχει κάπου αλληλοκάλυψη, εισφέρει και αυτός ο κλάδος κάτι sui generis, που μόνο αυτός ως φαίνεται μπορεί να εισφέρει. Πιστεύω πως το κριτήριο είναι η ερμηνευτική και εξηγητική εμβέλεια που μπορεί να κομίσει κάποιος κλάδος, οπότε ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος (από τον απλό αναγνώστη που ανήκει στο γενικό μορφωμένο κοινό μέχρι τον εξειδικευμένο ερευνητική μιας επιστημονικής πειθαρχίας) εισπράττει, προσλαμβάνει, κρίνει, ξεδιαλέγει και κρατάει ό,τι του προάγει τη γνώση και την επίγνωση. Ας ανθίζουν, θεωρώ, όλα τα λουλούδια, ώστε να μπορούμε και εμείς σα μελισσούλες να ξεδιαλέγουμε τι γουστάρουμε και τι μας προάγει κάτι τι.


«Τί είναι στα αλήθεια "Ρεμπετολογία" και ποιό είναι το αντικείμενο σπουδής?»
Πολύ απλά θα πω, σε ό,τι με αφορά τουλάχιστον, «ρεμπετολογία» είναι το ερευνάν περί του αντικειμένου «ρεμπέτικο». Πιστεύω ότι συμφωνείς πως το ρεμπέτικο έχει από χρόνια συγκροτηθεί ως ερευνητικό αντικείμενο. Τώρα, εάν αυτή η έρευνα γίνεται σε ακαδημαϊκό ή εξωακαδημαϊκό περιβάλλον, προσωπικά πολύ λίγο με ενδιαφέρει, διότι το προϊόν είτε στη μία είτε στην άλλη περίπτωση εγώ το κρίνω εκ του αποτελέσματος. Βέβαια, εάν ένα πρότζεκτ παράγεται σε συνθήκες, ας πούμε, «επιστημονικού εργαστηρίου», έχω μια παραπάνω απαίτηση ο ακαδημαϊκός ερευνητής να έχει εκπληρώσει τα συναφή κριτήρια. Οπότε, στα παραδείγματα που φέρνεις (εκπόνηση βιογραφίας Μάρκου/ανάλυση μοτιβικών δομών κλπ), για μένα ο όρος-ομπρέλα είναι «ρεμπετολογία», έστω και εάν ο τάδε έκανε το διδακτορικό του στα μουσικολογικά περί Τσιτσάνη π.χ. (βλ. την περίπτωση Ορδουλίδη)

Θυμάμαι πριν από 2 χρόνια σε παλαιότερη συζήτηση για τα μπλουζ το είχες ξαναθέσει και είχα τοποθετηθεί σχετικά, οπότε ας πέσει και μια ματιά προς τα εκεί:
viewtopic.php?f=22&t=4801&start=14

Για τον γνωστό Ed της Ύδρας και του SOAS, καταρχάς ήθελα να πω ότι ήδη από το 2002 του είχα εκφράσει κάποιες επιφυλάξεις μου, αλλά αυτό μου εμένα ενδιαφέρει ως προς το εγχείρημά του, στον παρόντα αλλά και σε κάθε χρόνο, είναι πρώτον να έχουν εκπληρωθεί τα προαπαιτούμενα και οι επιστημονικές προδιαγραφές εκεί στο SOAS ή δεν ξέρω πού αλλού, ώστε το «ρεμπετολογικό» αυτό πρότζεκτ -τμήμα να το πω; κατεύθυνση να το πω; Ρεμπετολογικές σπουδές να το πω;- να είναι ενταγμένο χωρίς προβλήματα τσαρλατανισμού στο Πανεπιστήμιο, και δεύτερον, και για μένα σπουδαιότερο, να παράγει κάποιο αξιόλογο έργο πάνω στο ερευνητικό του αντικείμενο (το ρεμπέτικο δηλαδή). Ατυχώς, σε ό,τι αφορά τις «μαζώξεις» που κάνει επί 15 χρόνια τώρα στην Ύδρα, δεν έχω δει παρά ελάχιστα δείγματα στοιχειωδών Πρακτικών των εκάστοτε ανακοινώσεων… Στο SOAS, πάλι, δεν έχω αντιληφθεί να έχει προκύψει κάποιο υλικό προσβάσιμο σε τρίτους, αλλά μπορεί απλώς εγώ να μην το έχω εντοπίσει.

«Who are those others?»
Με αυτό το ερώτημά σου, νομίζω περνάμε για τα καλά στο πεδίο της κοινωνικής και πολιτισμικής ανθρωπολογίας. Είναι γνωστό ότι η ανθρωπολογία ξεκίνησε, υποτίθεται, να διερευνήσει τον μη δυτικό Άλλο, με όλο αυτό το αποικιακό, μετααποικιακό και δεν ξέρω τι άλλο μπαγκράουντ που αναφέρεις. Από πολλά χρόνια τώρα, βλέπω ότι περάσαμε στην λεγόμενη ανθρωπολογία «οίκοι», στην ιθαγενή ανθρωπολογία: εδώ τόσο ο «ερευνώμενος» (π.χ. Τσιτσάνης/Μάρκος) όσο και ο «ερευνητής» ανήκουν, τουλάχιστον, στην ίδια χώρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα γίνονται εκ του λόγου αυτού ευκολότερα, καθότι δημιουργούνται δυναμικές άλλου τύπου, αλλά δεν είναι της στιγμής να αναπτύξω. Τον όλο προβληματισμό έχει συνοψίσει εξαιρετικά κατά τη γνώμη μου η κοινωνική ανθρωπολόγος Δ. Γκέφου-Μαδιανού, και όποιος ενδιαφέρεται αξίζει να αναζητήσει σχετικές δουλειές της (Πολιτισμός και Εθνογραφία: Από τον Εθνογραφικό Ρεαλισμό στην Πολιτισμική Κριτική. Νέα Έκδοση. Σειρά «Ανθρωπολογικοί Ορίζοντες», Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη (2011, 1η έκδοση: 1999, Ελληνικά Γράμματα - Ανθρωπολογική Θεωρία και Εθνογραφία. Σύγχρονες Τάσεις. Νέα Έκδοση. Σειρά «Ανθρωπολογικοί Ορίζοντες», Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη (2011, 1η έκδοση: 1998, Ελληνικά Γράμματα) - Όψεις Ανθρωπολογικής Έρευνας: Πολιτισμός, Ιστορία, Αναπαραστάσεις. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. (2011, Ανατύπωση χωρίς προσθήκες. Σειρά «Ανθρωπολογικοί Ορίζοντες», Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη) - Εαυτός και «Άλλος»: Εννοιολογήσεις, Ταυτότητες και Πρακτικές στην Ελλάδα και την Κύπρο. Αθήνα: Gutenberg 2003).

Συνοψίζοντας, όσον αφορά τη διαχρονική πορεία της «ρεμπετολογίας», θα έλεγα ότι αυτή τη στιγμή είμαστε σε πολύ προνομιακό επίπεδο, σε σύγκριση π.χ. με τα τέλη της δεκαετίας του 1970, που είχαμε ας πούμε ολίγον Πετρόπουλο και συμπαρομαρτούντες της πρώτης «ρεμπετολογικής» γενιάς, και από την άλλη όμως ξεκινούσε, με τον Gauntlett, το 1978 η εντός ακαδημαϊκού πλαισίου διερεύνηση του ρεμπέτικου (η διατριβή του όπως κατατέθηκε στην Οξφόρδη ήταν κάπου 700 σελίδες, αν δεν κάνω λάθος). Θέλω να πω ότι αυτό που λες κομμάτι ειρωνικά για τους ξένους («οι ξένοι ασχολούνται σοβαρά με το είδος κι εμείς στην Ελλάδα τίποτα»), για μένα το αλλοδαπό αντίπαλο δέος, ας το πω έτσι, στην εγχώρια αμέθοδη κι ερασιτεχνική κυρίως «ρεμπετολογία», έπαιξε σπουδαίο ρόλο. Και βλέπουμε ότι αυτή τη στιγμή διαθέτουμε όχι μόνο μεταπτυχιακά και διδακτορικά από ξένους αλλά αξιόλογες -επιτέλους- πτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές εργασίες και από Έλληνες (ένα έκτυπο παράδειγμα που πάντα φέρνω είναι η δουλειά που έχει γίνει και γίνεται στο ΤΕΙ ΑΡΤΑΣ).

[socrates]

Ευχαριστώ για την απάντηση, αεροκωπηλάτη, και όπως πάντα για τις διαφωτιστικές σου παρατηρήσεις και παραπομπές. Μου κίνησες πολύ το ενδιαφέρον για τη δουλειά της Γκέφου-Μαδιανού την οποία αγνοώ πλήρως. Δυστυχώς δεν είμαι στην Ελλάδα για την ώρα για να ψάξω τις εκδόσεις που αναφέρεις, αλλά θα το κάνω, έστω κι' αν έρθω για σύντομες διακοπές.
Μάλλον φαίνεται ότι συμφωνούμε πάνω στο γενικότερο θέμα θετικών εξελίξεων στην Εθνομουσικολογία από την άποψη πως αυτές έχουν κυρίως συμβεί στους "Οίκους" για να χρησιμοποιήσω τον όρο σου.
Μήπως αυτό μπορεί να αρχίσει να σημαίνει για τους δυτικούς κυρίως, ότι κάτι στην αρχή πήγε στραβά με την μεθοδολογία τους και ίσως θα ήταν και γι' αυτούς διαφωτιστικό να αρχίσουν να βλέπουν και κάπως αλλιώς τα πράγματα, εννοώ δια μέσου αυτής της προσέγγισης που μπορεί να παρατηρηθεί εντός των "οίκων"? Θα υπήρχε άραγε διάθεση για κάτι τέτοιο, ή θα πρέπει για μιά ζωή να δεχόμαστε και να καταπίνουμε το πατρονάρισμα του παρελθόντος? Εννοώ πάντα μέσα στα συντηρητικά ακαδημαϊκά πλαίσια που οι ίδιοι έθεσαν και γι' αυτούς και για μας?
Για να σου δώσω ένα απλό παράδειγμα: Οι δυτικοί ερευνητές, αν δεν διαθέτουν την "Bi-Musicality" που προανέφερα- και οι περισσότεροι δεν την διαθέτουν- έχουν πρόβλημα εξ' αρχής σε υποτυπώδη και απλά προβλήματα νομενκλατούρας και βασικής ανατολικής θεωρίας και πρακτικής. Ακόμα "σκοντάφτουν" με όρους όπως "Χιτζάζ", ή "Σαμπάχ", και κάτι πολύ χειρότερο, δεν μπορούν να διακρίνουν ακουστικά το ένα φαινόμενο από το άλλο, και από πάνω θέλουν να μιλούν και από καθέδρας για να μας πούν τελικά τί? Πως οι ρεμπέτες κατάγονται από τους Sufi, ή μερικοί να κατατάσσουν όλη τη μουσική του Μαγρέμπ σαν Αφρικανική με μόνο κριτήριο τη Γεωγραφία. Αυτού του είδους οι προσφορές είναι ταυτόχρονα και επουσιώδεις και λανθασμένες και μερικές φορές δυστυχώς λαμβάνονται σαν βάσεις επί των οποίων οικοδομούνται τελείως ανεπαρκείς αξιολογήσεις ολοκλήρων μουσικών πολιτισμών. Και επί τη ευκαιρία, (ξέρω πως γίνομαι λίγο ψείρας εδώ), αλλά πώς δικαιολογείται, πώς εντάσσεται μία αναζήτηση στο ρεμπέτικο μέσα στα πλαίσια δραστηριοτήτων κάποιου οργανισμού που λέγεται "School of Oriental and African Studies"?
Αυτό εξ αρχής κολλά την ετικέτα πως όντως το ρεμπέτικο αν όχι "African", είναι τουλάχιστον "Oriental" γιατί μόνο σαν τέτοιο μπορεί για την ώρα να γίνει αντιληπτό από τη δυτική επιστήμη. Αναρωτιέμαι αν θα γενίκευαν έτσι και όλη τη μουσική για τα υπόλοιπα Βαλκάνια. Και γιατί δεν χώνουν και λίγη Κέλτικη ή Σκανδιναβική μουσική στον κύκλο δραστηριοτήτων τους? Θα παραπήγαινε μεν αλλά κατά κάποιο τρόπο υποψιάζομαι πως θα το δικαιολογούσαν και πάλι. Το τι είναι "oriental" και τι "occidental" κλπ, είναι πολύ σχετικά, αλλά συγχρόνως και πολύ παραπλανητικά και ο καθένας από εμάς διαθέτει μόνο ένα ζευγάρι αυτιά για να αποφασίσει τελικά.
Μακρηγόρησα κάπως αλλά με φέρνει πίσω η αρχική μου σκέψη ότι ο μόνος αμερόληπτος κριτής είναι τελικά ο μουσικός ήχος και αυτός όχι απόλυτος αλλά στη συνεχή του εξελικτική πραγμάτωση.
Εδώ ακριβώς τοποθέτησα την βασική μου θέση ότι στην ουσία η εθνομουσικολογία δεν κάνει τίποτα περισσότερο από ότι έκανε ως τώρα η Ευρωπαϊκή αναλυτική μουσικολογία (και με πολύ πιο αντικειμενικό τρόπο) παρ' όλη τη σχετική επικέντρωση στους περασμένους αιώνες μόνο στην κλασική μουσική της Δύσης και τον διάχυτο ιδεολογικό σνομπισμό προς κάθε τι ξένο σ' αυτήν την παράδοση. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν και εκεί προς το καλύτερο και το ενδιαφέρον των αναλυτών δεν είναι πια μόνο ο Μπετόβεν και ο Μπάχ κλπ, αλλά ξεκινώντας από φαινόμενα όπως η Τζαζ ή το Φλαμένκο, έχει αρχίσει να εξαπλώνεται σε κάθε είδους λαϊκή παράδοση, ευρωπαϊκή ή μη.
Παίρνω υπ' όψιν όλα όσα είπες για τις προσφορές της κοινωνικής ανθρωπολογίας και δεν διαφωνώ με τα περισσότερα, τουναντίον τις περισσότερες φορές νοιώθω ευγνώμων για τις συγκριτικές μελέτες που μας έχει προσφέρει, ιδίως τα τελευταία τριάντα-σαράντα χρόνια. Δεν ήταν ποτέ εκεί το πρόβλημα για μένα. Ήταν στην αδυναμία της Εθνομουσικολογίας να δεί τα πράγματα από την σκοπιά των μουσικών, και εκεί ακριβώς η διευρυμένη σύγχρονη ιστορική και αναλυτική μουσικολογία καλύπτει ακόμα τα μεθοδολογικά κενά της εθνομουσικολογίας σαν έρευνας.

Όσο για τη "ρεμπετολογία", βεβαίως τα έχουμε ξαναπεί στη συζήτηση περι μπλουζ. Ούτε εγώ έχω κάτι νέο να προσθέσω επί του θέματος. Ο όρος για μένα είναι ακόμα αυστηρά δόκιμος και ιστορικά αδικαιολόγητος. Σύγκρινε τα 10000-15000 κομμάτια υπαρκτού ρεπερτορίου του με τον ωκεανό του Μπαρόκ πχ. Μόνο 3-4 μπαρόκ συνθέτες θα μπορούσαν αριθμητικά να ισοβαθμήσουν το 50% αυτού του ρεπερτορίου. Και όμως κανείς δεν μιλά για "μπαροκολογία" και δεν αυτοαποκαλείται "μπαροκολόγος", είτε γράφοντας αναλύσεις στις φούγκες του Μπαχ, είτε κάνοντας απλό κουτσομπολιό και εξετάζοντας την κοινωνική κατακραυγή για τις γκόμενες του(ιερωμένου) Βιβάλντι.
Για φαντάσου να το ακούγαμε σαν πρόταση: "Baroque-o-logist", out of the blue! Θα είχε όντως πλάκα.


Όσον αφορά το δίπτυχο Φρόϋντ-Λακάν, το ενδιαφέρον μου και η στάση μου είναι διαμορφωμένα από τα κύρια πολιτικά και κοινωνικά μου πιστεύω και κυρίως από τον αντίθετο λόγο και παραδέχομαι πως κρατώ πολεμική τακτική απέναντί τους, οπότε δεν έχω πρόβλημα αν θα χαρακτηριστώ "αντιπάλου στρατοπέδου" μεν, ανοιχτού στην συζήτηση πάντα δε. Δεν διαφωνώ αν υπάρχουν και καλά και κακά μέσα σε κάθε θεωρία και πράξη, αλλά ενίσταμαι όταν βλέπω κάτι να γίνεται ολοκληρωτικό και απάνθρωπο.
Αν έχεις καιρό ρίξε μιά ματιά και αν έχεις και διάθεση δώσε μου και μία άποψη:

The Shrink from Hell