Nτοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή της Ρόζας Εσκενάζυ

[Adonis]

Δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή της Ρόζας Εσκενάζυ

Η πολυτάραχη ζωή της Ρόζας Εσκενάζυ, της Ισπανοεβραίας, Τουρκάλας, Ελληνίδας τραγουδίστριας, αποτέλεσε την έμπνευση και το θέμα δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ, που κινηματογραφείται τους τελευταίους μήνες από έναν νεαρό Εβραίο σκηνοθέτη.

Η αγορά και τα καπηλειά της Κωνσταντινούπολης, ο Βόσπορος, τα σοκάκια της Άνω Πόλης και της αγοράς Μοδιάνο της Θεσσαλονίκης, ατμοσφαιρικά ρεμπετάδικα συνθέτουν το σκηνικό για το κινηματογραφικό οδοιπορικό στη ζωή της Σεφαραδίτικης καταγωγής Ρόζας Εσκενάζυ - Σκηνάζη, ή Ζαρντινίδη, όπως είναι καταγραμμένη η «μυθική» τα πρώτα χρόνια του προηγούμενου αιώνα, ερμηνεύτρια ρεμπέτικων, σμυρναίικων και δημοτικών τραγουδιών.

«Ηταν ένα βράδυ του 2004, που ανακάλυψα στην Ιερουσαλήμ ένα μικρό καπηλειό, όπου κάθε εβδομάδα μια ομάδα νέων έπαιζε ρεμπέτικα τραγούδια. Εκεί ανακάλυψα τη Ρόζα Εσκενάζυ. Μόλις πριν από πεντε χρόνια. Ρώτησα, έμαθα, και αποφάσισα να γυρίσω μια ταινία για το ρεμπέτικο. Κάτι σαν οδοιπορικό στο ρεμπέτικο και τη Ροζα, με δύο βασικούς άξονες. Τον βιογραφικό άξονα της Ρόζας - της ζωή της από την Κωνσταντινούπολη ως την Αθήνα, τον Πειραιά, την Αμερική και τέλος το Στόμιο, την κωμόπολη του Κορινθιακού κόλπου, όπου βρέθηκε τελικά ο τάφος της», έλεγε στη Θεσσαλονίκη, όπου έγιναν τα τελευταία γυρίσματα της ταινίας, ο 32χρονος σκηνοθέτης της Roy Sher από τη Χάιφα του Ισραήλ.

Στη Θεσσαλονίκη βρέθηκε με το συνεργείο της ταινίας και η Ισραηλινή πρωταγωνίστρια της Υasmin Levy - τραγουδίστρια των λαντίνο (των τραγουδιών στη σεφαραδίτικη διάλεκτο).

«Τζάκο λεβαντάτε» τραγουδούσε χθες το μεσημέρι στα στενά της Μοδιάνο η νεαρή Σεφαριδιτικής καταγωγής Yasmin και ούτια και κεμετζέδες συνόδευαν την ανατολίτικη φωνή της πάνω στα «πατήματα» της «Ελενίτσας», γνωστού σμυρναίϊκου τραγουδιού, αμανέ της εποχής, που είχε ερμηνεύσει και η θρυλική Ρόζα.

«Η ταινία δεν είναι μυθοπλασία. Οι «ηθοποιοί» της είναι σύγχρονοι ερμηνευτές του ρεμπέτικου και των σεφαραδίτικων τραγουδιών. Δεν «υποδύεται» κανείς, ούτε τη Ρόζα, ούτε μουσικούς της εποχής. Είναι απλώς ένα οδοιπορικό, μια έρευνα για το ρεμπέτικο και σεφαραδίτικο τραγούδι με αφορμή την πολυτάραχη ζωή της Ρόζας. Η Ρόζα Εσκενάζυ πλανάται ως «μνήμη» στα στενά της αγοράς και στους ήχους των σύγχρονων ερμηνευτών», τονίζει ο νεαρός, αλλά πολυβραβευμένος σε διεθνή φεστιβάλ, σκηνοθέτης.

Στην ταινία συνυπάρχουν, με ερέθισμα και πυρήνα τη Ρόζα Εσκενάζυ, τρεις μουσικοί του ρεμπέτικου. Ο Tomer Katz, Ισραηλινός ερμηνευτής ουτιού και μπουζουκιού, η Martha Lewis, Ελληνοκύπρια τραγουδίστρια και συνθέτις, που ζει στη Βρετανία, και η Τουρκάλα Mehtap Demir, που παίζει κεμανέ (παραδοσιακό βιολί) και είναι επίσης ερμηνεύτρια τουρκικής λαϊκής μουσικής.

Εμπνεόμενοι από τη ζωή και τη μουσική της Ρόζας Εσκενάζυ, οι τρεις μουσικοί ξεκίνησαν ένα προσωπικό μουσικό ταξίδι μέσα από τη ζωή της Ρόζας, προς την Αθήνα, όπου θα δώσουν παράσταση με βάση τα μεγάλα τραγούδια της.

Η πολυεπίπεδη ταινία έχει σκοπό να καταγράψει την κοινή πορεία, αλλά και τα προσωπικά ταξίδια των τριών μουσικών, καθώς και τους πληθωρικούς χαρακτήρες και τους φανατικούς του ρεμπέτικου.

Η ταινία, που φέρει τον αρχικό τίτλο «My sweet canary» (από το γνωστό - ερμηνευμένο και από τη Ρόζα Εσκενάζυ - τραγούδι «Καναρίνι μου γλυκό», σε μετάφραση και διασκευή του τούρκικου με τον τίτλο «Μπόυλ-μπόυλ"), γυρίστηκε σε συμπαραγωγή με την ΕΡΤ, που παραχώρησε οπτικοακουστικό υλικό από τις τελευταίες εμφανίσεις της Ρόζας Εσκενάζυ στη δημόσια ελληνική τηλεόραση, λίγα χρόνια πριν το θάνατο της, τον Δεκέμβριο του 1980.

Τα γυρίσματα της ταινίας, διάρκειας 90 λεπτών, που σύμφωνα με τον σκηνοθέτη της, αναμένεται να είναι έτοιμη για προβολή σε περίπου έξι μήνες, ολοκληρώνονται αύριο με μια συναυλία των μουσικών συντελεστών στο πνευματικό κέντρο της Ισραηλιτικής κοινότητας στην Αθήνα.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ, 25-11-2009

[Σωτήρης]

Μιας και είχα την ξεχωριστή τιμή να συμμετέχω κι εγώ στο εν λόγω ντοκυμαντέρ, οφείλω να πω ένα τεράστιο μπράβο στον Roy για τη δουλειά και το μεράκι του. Τέτοιες προσπάθειες χρειαζόμαστε, σοβαρές και με όραμα. Όχι αρπα-κολατζήδικα πανηγυράκια, χαμηλού τηλεοπτικού επιπέδου. Κρίμα που στην Ελλάδα οι σκηνοθέτες αλλά και σχεδόν όλοι οι κινηματογραφικοί-τηλεοπτικοί παράγοντες κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου (...εκτός κι αν μυρίζει αρπαχτή, οπότε τρέχουν). Υπάρχει τόσο μεγάλο κενό στην έρευνα για την παραδοσιακή μας μουσική και τους συντελεστές της, που καταντάει θλιβερό!

Υ.Γ. Δεν γνωρίζω αν θα είναι ανοιχτό για τον κόσμο (λογικά θα είναι...), αλλά αύριο θα τελειώσει αυτό το ωραίο μουσικό οδοιπορικό (και τα γυρίσματα), με μια ωραία συναυλία, στις 20:00, στο Πολιτιστικό Εβραϊκό Κέντρο (Βησσαρίωνος 9 & Σίνα, 2ος όροφος. Πληροφορίες: Τηλ. 210 3637092). Νομίζω πως όποιος τα καταφέρει να έρθει, δεν θα χάσει...

[bill1961]

Παίρνοντας αφορμή από το ποστ του Αντώνη, για την ταινία που γυρίζεται σχετικά με τη Ρόζα Εσκενάζυ, ήθελα να πώ πως ίχνη της κοινής μουσικής πορείας Ελλήνων, Τούρκων, Αρμένιων και Ισπανοεβραίων, μπορεί να αναζητήσει κανείς σε ηχογραφήσεις των δεκαετιών '40 - '50 και του '60 ακόμη, που έγιναν στην Αμερική.
Μεταξύ αυτών να αναφέρω:
1. Ζωντανές ηχογραφήσεις από τα club της 8ης Λεωφόρου της Νέας Υόρκης, με το Marko Melkon, το Nishan Sedefjian (βιολί), τον Garbi Barkirgian (κανονάκι), το Nick Doneff (βιολί), το John Pappas (κλαρίνο), που είχαν ανέβει παλιότερα στο site.
2. Ηχογραφήσεις του Εβραίου κλαρινίστα Dave Tarras με Ρουμάνικες, Τούρκικες και Ελληνικές επιρροές.
3. Ηχογραφήσεις από τη δεκαετία του '40 με τη Βικτωρία Χαζάν.

Για τη Βικτώρια Χαζάν να αναφέρω την κυκλοφορία ενός cd από τη Global Village Music με τίτλο: Victoria Hazan - Todas Mis Esperansas - 1940s recordings of Judeo-Spanish, Greek & Turkish Song. Εκτός από τα δυο γνωστά τραγούδια της στα Ελληνικά (Όμορφό μου Χαρικλάκι και Να σε πάρω χασαπάκι), τo cd περιέχει ακόμη τραγούδια στα Τούρκικα και στα Ladino, με τίτλους:
1. Nekemi Y Me Ifnlami
2. Non Rias Co Mi
3. Un Anio Ay
4. Mis Penserios Gazel
5. Un Dia Yo Bizi
6. Todas Mis Esperansas
7. Lagrimas Verterei
8. Seda Amaria Son
9. El Cante Por La Victoria (Victory Song)
10. No Ay Luz, Sabah Gaza
11. Ararim Seni Her Guni
12. Rast Neva Gazel
13. Yureimde Bouagi
14. Yardan Haber Gelmadi - Karsilama
15. Hayal Deresy - karsilama
16. Gionul Arassinda - Giorgina Surki
17. 0morfo mon Hariklaki - Tsfteteli
18. Wa Se Harp Hasapaki - Syrto
19. Huzam-Gazel
20. Martrinim Omuzumda
2l. Garip Hicaz Cifte Telli - Gazel
22. Gordum Ben Seni - Kanto
23. Degirmenci
24. Bahce Duvarin Acidi

Όσο για τον Dave Tarras, στη δισκογραφία του βρίσκουμε, τίτλους όπως:
1. Λενιώ
2. Χασάπικο του γάμου
3. Γαλατάς
4. Φαναριώτικο
5. Γλέντι
6. Σύρμπα
7. Ζέλια
8. Ζέφκι
9. Πολίτικος συρτός
10. Σκουτάρι Χασάπικος
11. Ο μόρτης
12. Μάγια μου 'κανες

[liga rosa]

τι στοιχεία υπάρχουν για τον udi hrant? θυμάμαι μια εκτέλεση του "τριγυρίζω σαν τη νυχτερίδα", για περισσότερα πρέπει να ξεπακετάρω τα σιντί από τη μετακόμιση...

[kostops]

Και βεβαίως μη ξεχνάμε τον κορυφαίο ίσως εκπρόσωπο της πρώιμης εποχής της σεφαρδίτικης μουσικής Haim Efendi, για τον οποίο, απ' όσο γνωρίζω, έχει κυκλοφορήσει τετραπλό CD στο Ισραήλ.

[colectorgram]

στη ''νυχτεριδα'' παιζει και τραγουδα ο Μαρκος Μελκον.

[liga rosa]

ευχαριστώ συλλεκτόγραμμε, το είχα σε ένα σιντί χωρίς κανένα στοιχείο, απλά έγραφε udi hrant με μαρκαδόρο. τώρα πρέπει να ελέγξω μήπως είναι ηχογραφήσεις του μέλκον και τα υπόλοιπα...