Αλατσατιανή
<<...έρχεται στην Αθήνα το 1930, σπουδάζει στο Ωδείο Αθηνών και μέχρι το θάνατό του γράφει περισσότερα από 120 έργα, με πιο αντιπροσωπευτικά τα εξής: «Συμφωνία αρ. 1 - της Αντίστασης» (1945), «Ο Διγενής δεν πέθανε» (1952), «Σπάρτακος» (1963) και «Κύπρος - Ελλάδα μας» (1964). Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, γυρνώντας στην ελεύθερη Ελλάδα με το «Θίασο του βουνού», δίνοντας παραστάσεις, οργανώνοντας χορωδίες και γράφοντας τραγούδια που τραγουδήθηκαν από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, με αντιπροσωπευτικότερο «Το τραγούδι του Αρη» ή το «Μικρό Χωριό». Το μεγαλύτερο μέρος της συμφωνικής μουσικής του παραμένει ανέκδοτο >> .
Από τα λίγα έργα του που έχω ακούσει μου φαίνεται πως ήταν ένας εντελώς ατάλαντος συνθέτης, γι'αυτό ίσως οι συμφωνίες του να είναι ανέκδοτες-παρά την δίψα που υπάρχει σήμερα για "νέα" δηλαδή ξεχασμένα παληά έργα που δεν έχουν ανακαλυφθεί.
Η άποψή μου για την συνθετική του αξία όμως μπορεί να είναι υποκειμενική. Το βέβαιο είναι πως υπήρξε υβριστής του ρεμπέτικου, το οποίο ενδεχομένως και να αγνοούσε. Είχε φαίνεται παραμείνει στην παληά γραμμή του "Ριζοσπάστη". Είχα δει πριν από πολλά χρόνια μία συνέντευξή του στην κρατική τότε τηλεόραση που κατηγορούσε το ρεμπέτικο με κάτι φαιδρότητες (έλεγε για τσιφτετέλια κλπ). Ξέρω επίσης ότι πριν την δικτατορία είχε γράψει και άρθρο στην "Αυγή" εναντίον του ρεμπέτικου.
Είναι εύκολο να μας γράψεις τους τίτλους κάποιων από αυτά τα έργα μήπως μπορέσουμε να σχηματίσουμε κι εμείς άποψη γιά το ταλέντο του Αλέκου Ξένου;Αγις έγραψε:......................Από τα λίγα έργα του που έχω ακούσει μου φαίνεται πως ήταν ένας εντελώς ατάλαντος συνθέτης, γι'αυτό ίσως οι συμφωνίες του να είναι ανέκδοτες-παρά την δίψα που υπάρχει σήμερα για "νέα" δηλαδή ξεχασμένα παληά έργα που δεν έχουν ανακαλυφθεί.
Η άποψή μου για την συνθετική του αξία όμως μπορεί να είναι υποκειμενική. Το βέβαιο είναι πως υπήρξε υβριστής του ρεμπέτικου, το οποίο ενδεχομένως και να αγνοούσε. Είχε φαίνεται παραμείνει στην παληά γραμμή του "Ριζοσπάστη". Είχα δει πριν από πολλά χρόνια μία συνέντευξή του στην κρατική τότε τηλεόραση που κατηγορούσε το ρεμπέτικο με κάτι φαιδρότητες (έλεγε για τσιφτετέλια κλπ). Ξέρω επίσης ότι πριν την δικτατορία είχε γράψει και άρθρο στην "Αυγή" εναντίον του ρεμπέτικου.................
Προσωπικά αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να θυμηθώ κάποιο έργο του που να το έχω ακούσει ώστε να μπορώ να συμφωνήσω ή να διαφωνήσω μαζί σου.
Εκτός βέβαια από το αντάρτικο τραγούδι "του μικρού χωριού" ή "του Άρη", που στην παραπάνω αναφορά φαίνεται ότι είναι τραγούδι του Αλέκου Ξένου, και το οποίο κατά τη γνώμη μου δεν φανερώνει καθόλου έναν ατάλαντο συνθέτη. Το αντίθετο.
Ούτε βέβαια μπορώ να δεχτώ σαν απόδειξη έλλειψης ταλέντου το ότι <<γι'αυτό ίσως οι συμφωνίες του να είναι ανέκδοτες-παρά την δίψα που υπάρχει σήμερα για "νέα" δηλαδή ξεχασμένα παληά έργα που δεν έχουν ανακαλυφθεί>>. Για να στηθεί και να παρουσιαστεί ένα συμφωνικό έργο (όπως και γιά να φτιαχτεί μιά κινηματογραφική ταινία, ένα τηλεοπτικό σήριαλ, να εκδοθεί ένα βιβλίο, να εκτεθεί ένας πίνακας σε μιά γκαλερί, να βγει ένας δίσκος με 12 τραγούδια κλπ) δεν αρκεί μόνο το ταλέντο του δημιουργού, χρειάζονται και άλλα πράγματα που καμιά σχέση δεν έχουν με το ταλέντο του και την καλλιτεχνική αξία του έργου του...
Σχετικά με τον Αλέκο Ξένο, το ρεμπέτικο, τη "γραμμή" του Ριζοσπάστη κλπ, ανοίγω άλλο θρεντ για να μην βγεί εντελώς έξω από το θέμα της η συζήτηση.
Προσωπικά αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να θυμηθώ κάποιο έργο του που να το έχω ακούσει ώστε να μπορώ να συμφωνήσω ή να διαφωνήσω μαζί σου.
Εκτός βέβαια από το αντάρτικο τραγούδι "του μικρού χωριού" ή "του Άρη", που στην παραπάνω αναφορά φαίνεται ότι είναι τραγούδι του Αλέκου Ξένου, και το οποίο κατά τη γνώμη μου δεν φανερώνει καθόλου έναν ατάλαντο συνθέτη. Το αντίθετο.
Ούτε βέβαια μπορώ να δεχτώ σαν απόδειξη έλλειψης ταλέντου το ότι <<γι'αυτό ίσως οι συμφωνίες του να είναι ανέκδοτες-παρά την δίψα που υπάρχει σήμερα για "νέα" δηλαδή ξεχασμένα παληά έργα που δεν έχουν ανακαλυφθεί>>. Για να στηθεί και να παρουσιαστεί ένα συμφωνικό έργο (όπως και γιά να φτιαχτεί μιά κινηματογραφική ταινία, ένα τηλεοπτικό σήριαλ, να εκδοθεί ένα βιβλίο, να εκτεθεί ένας πίνακας σε μιά γκαλερί, να βγει ένας δίσκος με 12 τραγούδια κλπ) δεν αρκεί μόνο το ταλέντο του δημιουργού, χρειάζονται και άλλα πράγματα που καμιά σχέση δεν έχουν με το ταλέντο του και την καλλιτεχνική αξία του έργου του...
Σχετικά με τον Αλέκο Ξένο, το ρεμπέτικο, τη "γραμμή" του Ριζοσπάστη κλπ, ανοίγω άλλο θρεντ για να μην βγεί εντελώς έξω από το θέμα της η συζήτηση.[/quote]
Αγαπητέ συνονόματε
Να μου επιτρέψεις να σου απαντήσω εδώ και όχι στο άλλο θέμα.
Μου κάνει εντύπωση που μου ζητάς να σου υποδείξω έργα του Αλέκου Ξένου να ακούσεις για να κρίνεις. Νομίζω ότι εσύ ανέβασες το λήμμα με την βιογραφία του και εκεί αναφέρονται οι σημαντικότερες συνθέσεις του. Βρήκα στο διαδίκτυο ότι υπάρχουν δισκογραφημένα κάποια από αυτά και μπορείς να τα προμηθευθείς. Δεν ξέρω εάν υπάρχουν και καταγεγραμμένες οι εμφανίσεις της Καμεράτα γιατί είδα ότι πριν από λίγα χρόνια παρουσίασαν ένα έργο του για έγχορδα. Θα μπορούσες να αναζητήσεις και αυτό. Εμένα όμως να μου επιτρέψεις να σου πω τα εξής:
Προσωπικά, από τότε που βγήκα από την εφηβεία (πριν από παρα πολλά χρόνια), δεν ακούω την μουσική ιδεολογικά αλλά βιωματικά. Αμα μου αρέσει η μουσική με βαράει στο κεφάλι, ασχέτως εάν ο συνθέτης είναι φασίστας, κομμουνιστής, εντομολόγος, φιλοτελιστής ή νοσοκόμα. Για να καταλάβεις: θεωρώ τον Τζίμη Πανούση τον μεγαλύτερο πολιτικό άνδρα και φιλόσοφο της νεώτερης Ελλάδας. Τον μόνο πραγματικό Εθνάρχη και άρχοντα, αυτόν που μόνο αυτός μπορεί να αναστήσει την Ελλάδα και να της επιιτρέψει να περπατήσει και πάλι μέσα στην Ευρώπη με το κεφάλι ψηλά. Με ένα νεύμα του και μόνο θα έπεφτα στην φωτιά. Όμως μην περιμένεις να σου πώ ότι είναι και μεγάλος συνθέτης. Δυστυχώς ή ευτυχώς είναι τελείως μάπα. Ετερον εκατερον.
Για τον Αλέκο Ξένο λοιπόν. Μπορεί να είναι κορυφαίος συνθέτης και η υστεροφημία να τον περιμένει παρακάτω. Για μένα όμως είναι τελείως ατάλαντος και ασήμαντος. Ετσι αισθάνομαι. Τι να κάνουμε. Και δεν το λέω επιπόλαια διότι: από την εποχή της χούντας και λίγο μετά διάβαζα διάφορα γι'αυτόν όπως ότι τιμήθηκε στην Σοβιετικη Ενωση, ότι εκτελέσθηκε το τάδε συμφωνικό του έργο από την συμφωνική του Λένιγκραντ και τέτοια. Τα διάβαζα και στενοχωριόμουνα γιατί έλεγα τι κριμα να έχουμε και μεις τέτοιον συμφωνιστή που χτυπάει στα ίσα τον Σοστάκοβιτς και τον Προκόπιεφ και να μην μπορούμε να ακούσουμε τα έργα του. Τι κρίμα! Όμως τα χρόνια πέρασαν και οι καταστάσεις χαλάρωσαν και κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 80 είχα επιτέλους την ευκαιρία να ακούσω για πρώτη φορά έργο του και συγκεκριμένα την περίφημα 1η Συμφωνία. Τι ψυχρολουσία! Ήταν ένα εντελώς ανούσιο έργο όπου το μόνο που άξιζε ήταν οι σκοποί από τα αντάρτικα τραγούδια. Είχα ξανανιώσει σε μικρότερη ηλικία την ίδια απογοήτευση όταν άκουσα για πρώτη φορά την "Συμφωνία της Λεβεντιάς" του άλλου υπερ-υπερτιμημένου εθνικού συνθέτη μας Καλομοίρη, όπου το μόνο που αξίζει ειναι ο ρυθμός από "τη Υπερμάχω". Τέλος παντων με τον Ξένο ήταν μία από τις πρώτες φορές που κατάλαβα τι πρόβλημα δημιουργείται όταν η φήμη προηγείται της πραγματικότητας.
Επειδή όμως μου είχε κάνει εντύπωση το όλο θέμα, συνέχισα να ακούω ότι δικό του εύρισκα, κυρίως από το τρίτο που ήμουν φανατικός ακροατής του ώσπου να βγει το διαδίκτυο. Ακουσα έτσι λοιπόν του Διγενήδες, τους Σπάρτακους, κάτι κονσέρτα, κάτι παιδικά τραγούδια κλπ. Με το δικό μου πάντα αισθητήριο όλα μου φαινονταν, νηπιακά, μουσικά ανούσια και χωρίς ψυχή και φαντασία. Νομίζω ότι το καλύτερο που έχει γράψει ποτέ ήταν το τραγούδι για την μάχη του "Μικρού Χωριού". (Να πώ ότι, έστω και αν φαινεται ιεροσυλία, το μόνο πράγμα του εξ ίσου ατάλαντου εθνικού μουσουργού Καλομοίρη που κάπως μου αρέσει είναι το εμβατηριακό που έχει γράψει για τον Βενιζέλο). Με λίγα λόγια σχημάτισα την εντύπωση ότι ο τύπος ήταν θύμα λανθασμένου επαγγελματικού προσανατολισμού.
Επειδή λοιπόν εδώ είναι ρεμπέτικη ιστοσελίδα, εφ' όσον έστω και εν παρόδω έγινε λόγος για τον βίο του και το έργο του, θεώρησα και εγώ σωστό να πω την γνώμη μου και αυτά που ξέρω για τον συγκεκριμένο μουσικό και ιδεολόγο της μουσικής.
Δεν θέλω τώρα να πώ τίποτε για άλλους Ελληνες κλασικούς συνθέτες, όπως ο Σκαλκώτας, που μάλλον ήταν πιο σημαντικοί από τον Ξένο, και είχαν διαμετρικά αντίθετη αντίληψη από αυτόν για το ρεμπέτικο. Μόνο να πώ ότι εχθές διάβαζα κάπου για μία πολύ ωραία καντάτα του Μπαχ που δεν εκτελείται ποτέ γιατί τα λόγια αρχίζουν κάπως έτσι: "Μακάρι να καούν ζωντανοί ο Πάπας και όλοι οι καθολικοί". Ο μακαρίτης είναι γνωστό ότι ήταν φανατικός θρησκόληπτος. Δεν ξέρω κανεναν σοβαρό κριτικό ή ιστορικό της μουσικής να απορρίπτει το έργο του γιατί ζούσε μέσα σε "άρρωστο θρησκόληπτο περιβάλλον", όπως ο Ξένος απορρίπτει τους ρεμπέτες που ζούσαν στον υπόκοσμο και στο περιθώριο. Βέβαια δεν ξέρω εάν αυτός και τα συντρόφια του έχουν προπαθήσει να ξυρίσουν και τον Μπαχ από το μουσικό στερέωμα όπως κύταξαν να ξυρίσουν το ρεμπέτικο.
Όταν με το καλό ακούσω κι εγώ όλα αυτά τα έργα -τα οποία δεν ήξερα αν περιλαμβάνονται στα ανέκδοτά του ή σε αυτά που έχουν εκδοθεί, εξ ου και η ερώτηση- θα μπορώ να κάνω και μιά σύγκριση ανάμεσα στα μουσικά μας γούστα πέρα από τη μουσική μας παιδεία.
Τα "συντρόφια" του Ξένου το '47 ήταν αυτοί με τους οποίους διαφωνούσε μέσα από τις στήλες του Ριζοσπάστη για το θέμα του ρεμπέτικου, κι αν ήτανε συντρόφια εκείνη την εποχή, δεν τους είχε κάνει συντρόφια το θέμα του ρεμπέτικου αλλά εντελώς διαφορετικά θέματα, αυτά που κάνουν κάποιους ανθρώπους συντρόφια κι ας μένει το θέμα του ρεμπέτικου να τους χωρίζει.
Γι' αυτό και άνοιξα το άλλο θέμα, και στο εξής αν έχω να πω κάτι γιά το άλλο θέμα θα το πω εκεί.
Εγώ ομολογώ ότι δεν έχω ψυχικές αντοχές να μπω στην άλλη συζήτηση. Να σου πω όμως ότι δεν καταλαβαίνω για ποιά εμπάθεια μιλάς. Δεν ξέρω για σένα αλλά εμένα ο πατέρας μου: α) με έμαθε να ακούω ρεμπέτικα, και
β) ήτανε Μακρονησιώτης +.
Για να τιμάω την μνήμη του έχω αποφασίσει, έτσι όπως ακούω καθαρά την μουσική στ' αυτιά μου και στην ψυχή μου, χωρίς ιδεολογικά και άλλα παράσιτα, να βλέπω καθαρά και την αλήθεια και να μιλάω γι' αυτήν σε απόλυτους όρους χωρίς συμψηφισμούς, εκπτώσεις και υπεκφυγές. Και χωρίς να επιτρέπω να με τρομοκρατούνε ιδεολογικά ή άλλως πως, ή να με ενοχοποιούνε.
Γι' αυτό με όλο το σεβασμό στο πρόσωπό σου να μου επιτρέψεις να συνοψίσω, και να κλείσω, για το θέμα που συζητήσαμε.
Ο συγχωρεμένος Αλέκος Ξένος:
α) κατά την εντελώς προσωπική μου άποψη δεν πρόσφερε ουσιαστικά τίποτε στον μουσικό πολιτισμό της Ελλάδας, γιατί το έργο του (στον βαθμό που εγώ το γνωρίζω αλλά και κατά τα φαινόμενα) ήταν ανευ αξίας·
β) προσπάθησε σε κάθε ευκαιρία που του δόθηκε, επί μία πεντηκονταετία, κινούμενος είτε από κάποια νοσηρή ψυχοσύνθεση, είτε από κάποια νοσηρή ιδεολογία, είτε και από τα δύο, να συκοφαντήσει το σημαντικότερο, και ίσως το μόνο, επίτευγμα του νεοελληνικού πολιτισμού: το ρεμπέτικο τραγούδι.