3 σταυραετοί - Παπαλέξαινα - Κρέστενα

[max]

Καλησπέρα

ακούγοντας τυχαία στο ράδιο το τραγούδι " Τρεις σταυραετοί " με τον Αραπάκη, ακούω στο τέλος:
"Παπαλέξαινα Παπαλέξαινα σε κλαιν τα Κρέστενα".

Ακούω λάθος; Τα Κρέστενα είναι στο νομό Ηλείας και είναι γενέτειρα του πατέρα μου. Απ' ότι ξέρω υπάρχει στα Κρέστενα ένα εγκατελειμμένο αρχοντικό "βίλα Παπαλέξη".
Δεν καταλαβαίνω πολύ καλά τους στίχους.

Γνωρίζει κάποιος κάτι σχετικά με τα παραπάνω ;

[fakk]

Κοντοχωριανός λοιπόν Μάκη, απο Δημητσάνα κατάγομαι.

Τρεις σταυραετοί καθόσανε σε τρία μαύρα λιθάρια
και κλαίγανε, παιδιά μ’, τ’αδέλφια τους και τα παραπονά τους.

Κι ένας κλαίει, παιδιά μ’, που μέθυσε,....

Παπαλέξαινα σε κλαιν΄τα Κρέστενα

Και η συνέχεια, που μπορείς ν’ακούσεις στην πιο κάτω διεύθυνση

... άλλος έχασε τα πουλιά του κι ο τρίτος κλαίει που γέρασε.

Γυρίζει αυτός που γέρασε και λέει των αλλονώνε:
Εσυ μη κλαις που μέθυσες, πάλι θα ξεμεθύσεις,
εσυ που ‘χασες τα πουλιά κι άλλα πουλια θα κάνεις,
εγω να κλαίω που γέρασα και πια δε ξανανιώνω.

Τίνους να το ειπώ το ντέρτι που έχω εγω.

http://www.geocities.com/tokakouri/Music.htm

[Νίκος Α. Πολίτης]

Δεν το ξέρω το τραγούδι. Δεν είναι όμως τραγούδι να προέρχεται από κάποιον συγκεκριμένο τόπο, μάλλον σε όλη την Ελλάδα θα έπρεπε κανείς να το ψάξει.

Η συγκεκριμένη παραλλαγή που τραγούδησε ο Αραπάκης πάντως, πρέπει να είναι από δυτική Πελοπόννησο, συμπεραίνοντας ακριβώς από το γύρισμα με την Παπαλέξαινα από τα Κρέστενα. Όμως, αυτή η αναφορά είναι γύρισμα, που προστίθεται για ποικιλία, συχνά συνταιριάζει και τη μουσική, φαινόμενο πασίγνωστο σε όλα σχεδόν τα δημοτικά τραγούδια, αλλά δεν συνδέεται με το κυρίως κείμενο. Δεν είναι όπως π.χ. Στου Παπαλάμπρου την αυλή, που έχει το γύρισμα Παπαλάμπραινα καημένη ταιριαγμένο με την υπόθεση του τραγουδιού.

Για περισσότερες πληροφορίες, Μάκη, πρέπει να ανατρέξεις σε κάποια βιβλιοθήκη στα ίδια τα Κρέστενα, αφού η μαρτυρία σου για βίλα Παπαλέξη είναι υπεραρκετή επιβεβαίωση ότι υπήρξε Παπαλέξαινα και μάλιστα, πριν την ηχογράφηση με τον Αραπάκη.

[fakk]

Κοίτα και εδώ Μάκη:
http://users.ilei.sch.gr/kkotsanas/SKIL ... estena.htm

[Νίκος Κουμπέτσος]

Δεν το ξέρω το τραγούδι. Δεν είναι όμως τραγούδι να προέρχεται από κάποιον συγκεκριμένο τόπο, μάλλον σε όλη την Ελλάδα θα έπρεπε κανείς να το ψάξει.

Η συγκεκριμένη παραλλαγή που τραγούδησε ο Αραπάκης πάντως, πρέπει να είναι από δυτική Πελοπόννησο, συμπεραίνοντας ακριβώς από το γύρισμα με την Παπαλέξαινα από τα Κρέστενα. Όμως, αυτή η αναφορά είναι γύρισμα, που προστίθεται για ποικιλία, συχνά συνταιριάζει και τη μουσική, φαινόμενο πασίγνωστο σε όλα σχεδόν τα δημοτικά τραγούδια, αλλά δεν συνδέεται με το κυρίως κείμενο. Δεν είναι όπως π.χ. Στου Παπαλάμπρου την αυλή, που έχει το γύρισμα Παπαλάμπραινα καημένη ταιριαγμένο με την υπόθεση του τραγουδιού.

Για περισσότερες πληροφορίες, Μάκη, πρέπει να ανατρέξεις σε κάποια βιβλιοθήκη στα ίδια τα Κρέστενα, αφού η μαρτυρία σου για βίλα Παπαλέξη είναι υπεραρκετή επιβεβαίωση ότι υπήρξε Παπαλέξαινα και μάλιστα, πριν την ηχογράφηση με τον Αραπάκη.

Αγαπητοί φίλοι,
Περί του τραγουδιού με το ρεφρέν "Παπαλέξαινα Παπαλέξαινα σε κλαιν τα Κρέστενα" θα ήθελα να προσθέσω μια μαρτυρία.

Ως συλλέκτης παλαιών εγγράφων έτυχε να κατέχω έγγραφα της μεγάλης και ιστορικής οικογένειας Παπαλέξη Κρέστενας. Από άλλη δε πηγή έτυχε να διαβάσω και ιδιόχειρη επιστολή της Καλλιρρόης χήρας Αλέξη Παπαλέξη του 1881, προς χάρη της οποίας γράφηκε και το τραγούδι. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο περί της Παπαλέξαινας, συνάντησα την πολύ ενδιαφέρουσα ΡΕΜΠΕΤΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ σας, όπου υπάρχει και η αναφορά στο σχετικό Τραγούδι της, γι’ αυτό θεωρώ υποχρέωσή μου να σας παρουσιάσω περιληπτικά ότι σχετικό γνωρίζω.

Τον Ιούνιο του 1871 συνέβη πυρκαγιά στο πλοίο «ΕΥΝΟΜΙΑ» από έκρηξη βεγγαλικών, στο ταξίδι από Πειραιά προς Ναύπλιο, μεταξύ Σπετσών και Δοκού, όπου υπήρχαν θύματα μεταξύ των οποίων και ο Βουλευτής Παπαλέξης, ο οποίος επέστρεφε στη πατρίδα του, τα Κρέστενα της Ολυμπίας. Η ζημιά του πλοίου ήταν μεγάλη και ρυμουλκήθηκε στην Ύδρα και αργότερα επισκευάστηκε στη Σύρο συνεχίζοντας τα ταξίδια του με το όνομα . . . Είναι φυσικό, ένα τέτοιο γεγονός, να συγκλονίσει τις κοινωνίες, όπου υπήρχαν θύματα, μεταξύ των οποίων στις Σπέτσες, και στην Επαρχεία Ολυμπίας και ιδιαίτερα στα Κρέστενα αλλά και Ανδρίτσαινα και Αμπελιώνα τόποι καταγωγής της ιστορικής οικογένειας Παπαλέξη ή Παπαλεξόπουλου. (Περί του ναυτικού ατυχήματος βλέπετε από το διαδίκτυο στο «ναυάγιο του Ευνομία»).

Πολλοί κάτοικοι της περιοχής θυμούνται το τραγούδι, άλλά δεν έτυχε να ακούσω τα λόγια πλην της επωδού δηλ. το γνωστό ρεφρέν "Παπαλέξαινα Παπαλέξαινα, εκάει ο Παπαλέξης ! σε κλαιν τα Κρέστενα !".

Ο παλαιός Καθηγητής της Ανδρίτσαινας Παν. Χαραλαμπόπουλος, με πληροφόρησε ότι, μεταξύ των κατοίκων κυκλοφορεί και η ιστορία ότι ο Παπαλέξης ναυάγησε σε πλοίο από Κατάκωλο προς Πειραιά. Άλλη ιστορία λέει ότι το πλοίο βούλιαξε παίρνοντας στο βυθό όλο το πλήρωμα και τους επιβάτες. Αυτό είναι λάθος και το αναφέρω ως παράδειγμα, πως μια ιστορία μεταφερόμενη από στόμα μπορεί να αλλάζει στο πέρασμα του χρόνου!
Ο ίδιος καθηγητής μου ανέφερε μαρτυρία συμπατριώτη του, ο οποίος υπηρετώντας το 1928 στο Κιλκίς, άκουσε το τραγούδι να τραγουδιέται εκεί, πράγμα που δηλώνει ότι ήταν γνωστό και στη Βόρειο Ελλάδα.

Να και μια άλλη παραλλαγή του τραγουδιού από τα τέλη του 19ου αι.

Στο 13ο Τόμο των ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΩΝ, και στο άρθρο του Κων. Τριανταφύλλου, «Εξ επιστολαί Καλλιόπης Σπυρ. Παπαλεξοπούλου σωζόμεναι εις Πάτρας» στη Σελ. 52, αναφέρει το δημοτικό Παμπελοποννησιακό τραγούδι:
«Καλαμογδαρτοπούλα μου και Παπαλέξαινα,
σε καμαρώνει η Πάτρα, σε κλαιν τα Κρέσταινα.
Έβγα στο Μπαλκονάκι να δεις τι γίνεται,
τ’ Ανάπλι είναι κλεισμένο, δεν παραδείνεται.»

Αναφέρεται στην Καλλιόπη χήρα Σπυρ. Παπαλεξοπούλου Δημάρχου Ναυπλίου, Θυγατέρα Ανδρέα Καλαμογδάρτη από τη Πάτρα (1809–1899) η οποία σπουδαγμένη στην Ιταλία, ήταν μεταξύ των επαναστατών στο Ναύπλιο κατά την έξωση του Όθωνα το 1862, και αγωνιζόμενη υπέρ των αδυνάτων, σήμερα θα χαρακτηρίζαμε ως σοσιαλίστρια. Υπήρξε επίσης τραγική γυναίκα διότι στη δεκαετία 1850, έχασε μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα τον πατέρα της, τον άνδρα της, και τα δυο της παιδιά !

Πιστεύω ότι η παραλλαγή του προηγούμενου τραγουδιού δημιουργήθηκε κατά το θάνατό της το 1899, αφού είναι γνωστή η συνήθεια ανασκευής παλαιότερου τραγουδιού με λόγια νεότερου περιστατικού.

Δεν έτυχε ποτέ να ακούσω όλα τα λόγια του τραγουδιού, αλλά ούτε και τη μουσική. Νομίζω ότι τα λόγια πρέπει να ήταν λίγο – πολύ τα ίδια και η παραλλαγή δημιουργούνταν στο ρεφρέν μόνον (;).
Ελπίζω να σας μετέφερα χρήσιμες πληροφορίες.

Νίκος Κουμπέτσος, Ξυλόκαστρο.

[Χασκίλ]

Πολύ ενδιαφέροντα τα στοιχεία που μας παραθέτεις, Νίκο Κουμπέτσο. Δεν έχουμε συχνά την ευκαιρία να φτάνουν στ' αφτιά μας τέτοιου είδους ιστορικές πληροφορίες.
Ευχαριστούμε

Μετά τιμής, Χασκίλ Στέλλα

[max]

Η βίλα Παπαλέξη βρίσκεται στα 200 μέτρα από το σπίτι μας στα Κρέστενα και δεν γνώριζα τί είχε γίνει ακριβώς..

Σε ευχαριστώ πολύ φίλε μου για τις πληροφορίες.