Ρεμπέτικο λεξιλόγιο

[Kokona]

Για όσους περνούν νεες λεξεις στο ρεμπέτικο λεξιλόγιο:
Είναι απαραιτητο να υπαρχει η αναφορα προέλευσης τη ερμηνειας της λεξης και επειδη προκειται να μαζευτουν πολλες λεξεις και πολλες πηγες πρεπει αυτες να μπαινουν διπλα σε καθε λεξη. Πριν μαζευτουν περισσοτερες απ ότι ειναι τωρα καλό θα ηταν όσοι δε ξερουν να περνουν με κωδικα την αναφορα να βαζουν διπλα σε καθε λέξη που περασαν την πηγη προέλευσης σε παρένθεση και να μετατρέπουν την αναφορα σε κώδικα όσοι ξερουν να το κανουν. Μετα την υποδειξη του Μπλετσα για τις αναφορες εγω προσφερομαι να κανω μερος αυτης της δουλειας και φανταζομαι θα βρεθουν κι άλλοι πιο εμπειροι χρηστες να βοηθησουν

[Νίκος Τριήρης]

Καταρχήν συμφωνώ για τη σημαντικότητα της αναφοράς της πηγής προέλευσης των ερμηνειών που παραθέτουν οι χρήστες. Θέλω να επισημάνω όμως το γεγονός ότι αυτό δεν είναι εφικτό σε όλες τις περιπτώσεις. Υπάρχουν ερμηνείες λέξεων, οι οποίες δεν εμπεριέχονται σε κάποιο λεξικό και η έννοιά τους είτε έχει διασωθεί προφορικά από μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους ή προκύπτει από παρατήρηση πολλών στίχων τραγουδιών.

Καταλαβαίνω τον κίνδυνο ο καθένας να γράφει ό,τι θέλει, όμως πιστεύω ότι κάποιος που θα μπει στον κόπο να γράψει στο wiki θα είναι περισσότερο προσεκτικός απ' ότι σε ένα post ή σε μία συζήτηση.

Προτείνω να παραμένουν και ερμηνείες χωρίς αναφορά πηγής στο λεξιλόγιο και να επισημαίνονται με κάποιο χαρακτηριστικό που να υποδηλώνει την έλλειψη πηγής πχ. άλλο χρώμα ή με κάποιο σύμβολο.

Είναι προτιμότερο θεωρώ να γνωρίζουμε ότι "σώτος" είναι αυτός που κερδίζει στα τυχερά παιχνίδια και "τέρτσος" αυτός που χάνει ακόμα και αν δεν αναφέρονται σε κάποιο λεξικό. Τα "λιμά" που αναφέρονται στο "Παιχνίδι του Αμερικάνου" είναι τα μικρά χαρτιά στο πόκερ, όπως τα αποκαλούσαν οι παλιοί χαρτοπαίκτες και η "χρυσή" στο "Καφεδάκι" του Χιώτη (Απ' τη λαχτάρα μου θα βγάλω τη χρυσή) είναι παλαιά ονομασία των γιατρών για τον ίκτερο.

Το πρόβλημα-θέμα είναι ότι αυτά τα παραδείγματα λέξεων τα γνωρίζω από παρατήρηση και κατανόηση των κομματιών στα οποία απαντώνται και από προφορικό λόγο μεγαλύτερων οπότε μπορεί να πέφτω στην παγίδα της πρωτογενούς έρυνας.

[Kokona]

Η παραίνεσή μου σχετικά με την προσάρτιση της αναφοράς δίπλα σε κάθε λέξη του λεξιλογίου αφορούσε κατά κύριο λόγο τις λέξεις για τις οποίες υπήρχαν πηγές οι οποίες είχαν προσαρτιθεί στο τέλος του λήμματος από τους χρήστες. Μια και έχουμε φτάσει ήδη τις 63 λέξεις στο λεξιλόγιο θεώρησα καλό να επισημάνω τον κίνδυνο να μη θυμούνται οι ίδιοι οι χρήστες ποια λέξη χρησιμοποίησαν από ποια πηγή! Η προσάρτηση αναφοράς είναι κάτι που πρέπει να γινει από την αρχή σε αυτό το είδος λήμματος προς αποφυγήν προβλημάτων. Είναι ιδιαίτερα ευχάριστο το γεγονός ότι ένας εκ των χρηστών ανταποκρίθηκε ήδη.
Όσον αφορα λέξεις των οποίων γνωρίζουμε την έννοια αλλα δεν εχουμε πηγές, συμφωνώ με τον Νίκο ότι είναι καλύτερο να γνωρίζουμε την έννοιά τους κι ας μην έχουμε πηγή, παρά να την αγνοούμε εντελώς.
Η μόνη πρόταση που μπορώ να κάνω ειναι να μπαίνει αναφορά του τύπου πχ 1/ {προφορική λαϊκή παράδοση} ή {εκκρεμεί παραπομπή} ή κατι άλλο. Απλά για να ξέρουμε αν μη τι άλλο που ακριβώς χωλαίνει το λήμμα και να διευκολύνουμε άλλους χρήστες που ίσως διαθέτουν κάποια πηγή να συμπληρώσουν το λήμμα.

[AGIS]

Το θέμα της κουβέντας με παρακίνησε να μπω για πρώτη φορά στο λεξιλόγιο του γουίκι.
Το βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά σαν αρχή.
Ομως έχω κάποια ένσταση, σε μια από τις πρώτες λέξεις που είδα στο Α και συγκεκριμένα στον αργιλέ:
"Αργιλές η ναργιλές - σκεύος , συνήθως γυάλινο, χρήσιμο για το φουμάρισμα χασισιού" αναφέρεται στο λεξιλόγιο, αλλά θεωρώ ανακριβή αυτή την ερμηνεία.
Ο αργιλές είναι σκεύος καπνίσματος που δεν αφορά καθόλου αποκλειστικά το χασίσι. Μια τέτοια ερμηνεία είναι εξίσου ανακριβής όπως αν λέγαμε:
Τιγάρο = Κυλινδρικό φύλλο χαρτιού χρήσιμο για φουμάρισμα χασισιού.
ή:
Τσιμπούκι= Σκαφτό ξύλινο δοχείο χρήσιμο για φουμάρισμα χασισιού.
Είναι γνωστό ότι ο αργιλές ήταν και είναι διαδεδομένη συνήθεια στους τόπους της ανατολής (από βαλκάνια και πέρα) που ακόμα δεν έχουν ξεχάσει τελείως τι θα πει ραχάτι, και καθόλου δεν συνδέεται ντε και καλά με το φουμάρισμα του χασίς, αφού σε καφενέδες φτηνούς ή πολυτελείς τον σερβίρανε ή και τον σερβίρουν (πάντα κατόπιν παραγγελίας) με σκέτο τουμπεκί (100% αγνό τουμπεκί όπως θα έλεγε και κάποια υποθετική διαφήμηση του παρελθόντος).
Όσο για το φουμάρισμα του χασίς, ο ναργιλές είναι τόσο χρήσιμος όσο είναι κι ένα τσιγάρο ή μια πίπα. Πράγματι μπορείς να γεμίσεις το λουλά (όπως το τσιγάρο και την πίπα) και με χασίς, όπως άλλωστε και με άχυρο, κληματόφυλλο ή καβαλίνα αν το τραβάει η όρεξή σου.
Τόσο ανακριβής είναι αυτή η ερμηνεία του ναργιλέ, που το σκεύος αυτό πρωταγωνιστεί ακόμα και σε παιδικά βιβλία όπως σ' ένα κεφάλαιο του "Τρελλαντώνη" της Πηνελόπης Δέλτα, όπου κανένας συσχετισμός με το χασίς ούτε υπονοείται ούτε και υπάρχει.
Να σημειώσω ότι ακόμη κι οι μάγκες (οι μετρημένοι μάγκες) δεν εμφανίζονταν τόσο νταγκαντάν όσο η παραπάνω ερμηνεία του γουίκι. Πχ οι "5 μάγκες του Περαία" δεν μπήκανε στον τεκέ διατάζοντας "γέμιστο ναργιλέ με χασίσι", αλλά με διακριτικότητα είπαν στον τεκετζή "δυο τάληρα τον δίνεις, τρία θα πληρώσουμε".
Ίσως δηλαδή κι αυτοί οι 5 μάγκες αν διάβαζαν το λήμμα "αργιλές" στο γουίκι να έλεγαν: άλλα!

(Προτίμησα να διατυπώσω εδώ την άποψη μου παρά να μπω στην επεξεργασία με το που μπήκα στο γουίκι για πρώτη φορά. Άλλωστε θα ήταν και λίγο άτοπο να "διορθώσω" το λήμμα χωρίς μια εξήγηση του γιατί και του πώς. Πιστεύω πάντως ότι χρειάζεται μια διόρθωση και επιφυλάσσομαι και γι' άλλες γνώμες: αν θέλετε με καθοδηγείτε για την προτιμότερη οδό: εντός του φόρουμ ή κατευθείαν στην επεξεργασία).

[jpez]

Εγω ειχα βαλει αυτον τον ορισμο του αργιλε που το βρηκα και το αντεγραψα απο ενα απο τους τομους του Σχορελη. Παντως δεν βρισκω τον ορισμο αυτο και τοσο τρομερα ανακριβες, γιατι ο ναργιλες ειναι συνηθως γυαλινος και ειναι και πολυ χρησιμος για το καπνισμα του χασισιου, αλλα οπως λες και εσυ οχι και μονο. Παντως αυτο ειναι το ωραιο με το wiki, το οτι ο ενας κανει καποια αρχη και καποιος αλλος διορθωνει και προσθετει. Μπορεις αμα θελεις να διορθωσεις καποιο κειμενο στο wiki να δωσεις και εξηγηση για το γιατι εκει που γραφει συνοψη, ακριβως κατω απο την επεξεργασια και μετα τα βρισκεται εαν υπαρχει καποιο προβλημα.

Να σε καλα..

[bill1961]

Μια καλή προσέγγιση, του πως μπορούν να γίνονται διορθώσεις ή να συμπληρώνονται παραλείψεις στο λεξιλόγιο, αποτελεί το λήμμα λιμοκοντόρος, Δε χρειάζεται δηλ. να σβήσουμε κάτι, ειδικά όταν αυτό προέρχεται από κάποια πηγή (λιγότερο ή περισσότερο αξιόπιστη, άλλωστε με την αναφορά και άλλων εμπεριστατωμένων απόψεων, θα κρίνεται από τον αναγνώστη και η αξιοπιστία των πηγών). Ένας άλλος τρόπος είναι με τη χρήση επιπλέον παραπομπών σε κάποιο λήμμα.

[Νίκος Τριήρης]

Τελικά βρήκα τις ερμηνείες των λέξεων σότος, τέρτσος και λιμά στο "Λεξικό της Πιάτσας" του Ε. Παπαζαχαρίου και τα καταχώρησα στο Ρεμπέτικο Λεξιλόγιο του wiki. Με την ερμηνεία όμως της λέξης σότος (με όμικρον και όχι με ωμέγα, όπως το είχα γράψει στο προηγούμενο post) προβληματίστηκα.

Πιο συγκεκριμένα το λεξικό αναφέρει:
σότος - Ο γκινιάρης (άτυχος) παίχτης. Από τη γλώσσα του χαρτοπαιγνίου. Προέρχεται από το ιταλικό sotto = από κάτω, υπό και
τέρτσος - Ο χαμένος ή ζημειωμένος, ο γκρινιάρης στη χαρτοπαιχτική γλώσσα. Από το ιταλικό terzo = τρίτος

Πριν από αυτό το εύρημα είχα την εντύπωση ότι σότος είναι ο κερδισμένος και τέρτσος ο χαμένος. Για τον τέρτσο δεν υπάρχει μεγάλη απόκλιση απλά θέλω να επισημάνω ότι κατ' επέκταση είναι αυτός που γκρινιάζει σύμφωνα με τη χαρτοπαικτική διάλεκτο ως λογικό επακόλουθο του χαμένου. Γι αυτό το λόγο ίσως να "βρίσκει τον μπελά της η μανίτσα του τέρτσου παίχτη" στον "Τεκετζή" του Περιστέρη.

Ο σότος όμως ποιός είναι τελικά; Αν το λεξικό δίνει σωστή ερμηνεία τί νόημα βγαίνει στον "Τεκετζή".

"Όταν είμαι σότος με πολλά ψιλά
όλ' η κοινωνία μετά με γλεντά"

Εικασία: Όταν είμαι άτυχος και κουβαλάω μαζί μου πολλά λεφτά (χάνω πολλά) όλοι οι κερδισμένοι (πολλοί) γλεντούν μαζί μου (το διασκεδάζουν, ευχαριστιούνται που κερδίζουν πολλά)
Αν κάποιος σκεφτεί άλλη πιθανή ερνηνεία ας την παραθέσει.

Όσον αφορά στο wiki όποιος έχει λεξικό ή άλλη πηγή που να αναγράφει την ερνηνεία της λέξης σότος ας την παραθέσει για διασταύρωση. Επίσης ξέρει/θυμάται κάποιος άλλο τραγούδι στο οποίο να αναφέρεται;